Όσο ο «δημοσιογραφικός λόγος» εκφραζόταν από αξιόπιστα ΜΜΕ και καταγραφόταν από ανεξάρτητους και ικανούς δημοσιογράφους με αρχές και γνώσεις, εκφραστές του συμφέροντος των απλών πολιτών, τόσο η αξία του αναγνωριζόταν και ο κοινωνικοποιητικός ρόλος του ήταν καταλυτικός.
Στην πορεία πολλά από τα χαρακτηριστικά και τις βασικές αρχές του «δημοσιογραφικού λόγου» αλλοιώθηκαν.
Σύμφωνα με την εισήγηση στην εκδήλωση «Η γλώσσα(;) της δημοσιογραφίας σήμερα» που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στην Λευκωσία, οι εκδοτικές επιχειρήσεις, με την οριζόντια ανάπτυξη και την απορύθμιση έπαψαν να αποτελούν «ειδικές επιχειρήσεις», οι οποίες, ενώ ανήκαν σε ιδιώτες, εξυπηρετούσαν παράλληλα και το συμφέρον των πολιτών (δημόσιο συμφέρον).
Τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη τέθηκαν πολλές φορές πάνω από τα συμφέροντα του πολίτη .
Σ’ αυτήν τη «μετα-συνεταιριστική» (post-corporate) φάση της ιδιοκτησίας (…) έχουμε δει ένα σημαντικό περιορισμό του σκοπού για τον οποίον κάποιος εκδίδει μια εφημερίδα.
Παραδοσιακά ο ιδιοκτήτης επεδίωκε η εφημερίδα του να φέρει κέρδος, αλλά αυτό ήταν μέρος της αξίας της εφημερίδας. Σήμερα το κέρδος είναι τα πάντα…» Τι θέλουν οι σημερινοί ιδιοκτήτες των εφημερίδων, διερωτάται ο John Carroll, πρώην διευθυντής της εφημερίδας Los Angeles Times», ( 2007): « Η απάντηση δεν μπορεί να είναι απλούστερη: Χρήμα! Αυτό είναι όλο».
Μέσα λοιπόν από αυτό το πλαίσιο που επικρατεί σήμερα στον Τύπο , χρησιμοποιείται και η διαστρέβλωση των γεγονότων και σε ποιο βαθμό;
Την απάντηση την δίνει ξεκάθαρα ο Άγγλος δημοσιογράφος Μάλκολμ Ντιν, μέσα από το βιβλίο του «Η Δημοκρατία στο στόχαστρο» (σε ελεύθερη μετάφραση), όπου καταγράφει τις επτά θανάσιμες αμαρτίες του Τύπου που υπονομεύουν τον δημόσιο διάλογο και διαφθείρουν την Δημοκρατία.
Ως Πρώτη θανάσιμη αμαρτία αναφέρεται η διαστρέβλωση των γεγονότων!
Και εάν η διαστρέβλωση των γεγονότων είναι η θανάσιμη αμαρτία του Τύπου, η διαστρέβλωση της Ιστορίας πως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί;
Διαβάζω π.χ δύο άρθρα στην ηλεκτρονική έκδοση της «Καθημερινής» . Το ένα του κ. Πάσχου Μανδραβέλη στις 16/11 με τίτλο «Οι μάχες των συμβολισμών» και το άλλο λίγες μέρες αργότερα (23/11) του κ. Αλέξη Παπαχελά με τίτλο «Λάθη και διλήμματα».
Τυχαία (;) και τα δύο άρθρα βαδίζουν πάνω στην ίδια ακριβώς συνταγή. Ξεκινούν με το να κατηγορούν τον κ. Σαμαρά για την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων, για να καταλήξουν στο τέλος στο ζουμί… Την προτροπή προς τον κ. Σαμαρα να «εναρμονιστεί» …«προς τας υποδείξεις» !
Αυτή η (τυχαία;) ταύτιση και των δύο άρθρων ως προς την ονομασία των Σκοπίων, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις του κ. Παπανδρέου στην Βουλή, κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Παπαδήμου και την προσπάθεια του να θέσει στην ατζέντα αυτής της κυβέρνησης την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων, μου γεννά πολλά και εύλογα ερωτηματικά.
Τα αντιπαρέρχομαι όμως και θα σταθώ μόνο στα Ιστορικά γεγονότα τα οποία και τα δύο άρθρα θεωρώ ότι διαστρεβλώνουν (και εάν κάνω λάθος ας με διορθώσουν). Ακουσίως ή εκουσίως; Δεν θα το κρίνω εγώ αυτό ! Απλά θα παραθέσω την Ιστορική Αλήθεια και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματα του.
Γράφει ο κ. Παπαχελάς: «Ο κ. Σαμαράς υιοθέτησε μια εξαιρετικά σκληρή στάση, απαιτώντας να μην υπάρχει καθόλου ο όρος «Μακεδονία» στην ονομασία των Σκοπίων. Πολλοί οπαδοί του πίστεψαν ότι επιχειρούσε μια «ανδρεϊκή» κίνηση, ότι, δηλαδή, πήγαινε το πράγμα στα άκρα και για διαπραγματευτικούς λόγους και για επικοινωνιακούς. Οτι, με άλλα λόγια, ήθελε να εκμηδενίσει κάθε πιθανότητα να κατηγορηθεί για «προδοσία» εφ’ όσον υπέγραφε μια ενδιάμεση, έντιμη, ρεαλιστική λύση όπως αυτή του πακέτου Πινέιρο. Τα πράγματα ακολούθησαν, όμως, μια παράδοξη πορεία, καθώς ο κ. Σαμαράς έμεινε «πάνω στο δέντρο» στο οποίο ο ίδιος ανέβηκε...).
Ο έτερος αρθρογράφος κ. Πάσχος Μανδραβέλης γράφει: «Το πακέτο Πινέιρο, για σύνθετη ονομασία, που πέτυχε σε μια Σύνοδο Κορυφής ο κ. Μητσοτάκης τορπιλίστηκε και από τον τότε υπουργό των Εξωτερικών κ. Σαμαρά..."
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα και επειδή η Ιστορία δεν μπορεί να παραποιείται (ακουσίως ή εκουσίως) θα πρέπει να αναφέρω κατ’ αρχάς ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αναφέρει ρητά τότε: «Σε ότι αφορά την ονομασία … για μένα δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να δεχθώ τον όρο «Μακεδονία», υπό οιανδήποτε μορφή αυτός περιέχεται στην ονομασία των Σκοπίων» . Κι αυτό διότι, όπως εξηγούσε, το θεωρούσε «όχημα αλυτρωτισμού» .
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όχι μόνο συμφωνούσε με αυτή την άποψη, αλλά την πήγαινε κι ένα βήμα παραπέρα: «Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα υπερβάλλει, διότι τα μικρά Σκόπια δεν αποτελούν απειλή για την Ελλάδα… είναι αντιφατικό και επικίνδυνο, για να μη πούμε παράλογο… Αν τα Σκόπια δεν αποτελούν απειλή, αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και να εγγυηθεί … ποιοι συνδυασμοί δυνάμεων θα προκύψουν , στο εγγύς ή απώτερο μέλλον, στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή… Τα κράτη δεν ζουν μόνο με το σήμερα. Πρέπει να θυμούνται και το χθες για να μη το ξαναζήσουν αύριο» .
Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε ομόφωνα η κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ ,που τότε βρισκόταν στην κυβέρνηση.
Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε με συντριπτική πλειοψηφία η τότε Ελληνική Βουλή.
Αυτές τις απόψεις είχε υιοθετήσει ομόφωνα το τότε υπουργικό συμβούλιο.
Κι αυτές τις απόψεις υπερασπίστηκε ο Αντώνης Σαμαράς, τότε ως υπουργός Εξωτερικών.
Ασφαλώς συμφωνούσε και ο ίδιος με αυτές τις απόψεις. Ακόμη συμφωνεί! Αλλά δεν τις «επέβαλε» ο Αντώνης Σαμαράς, όπως «αναφέρει» ο κ. Παπαχελάς , ούτε τις τορπίλισε όπως αναφέρει ο κ. Μανδραβέλης. Απλά εξέφρασε και υλοποίησε την Εθνική γραμμή, όπως είχε καθήκον να κάνει ως υπουργός Εξωτερικών. Αυτό ,όπως έχει φανεί μέσα στην ιστορική διαδρομή ,κάποιοι δεν του το «συγχώρεσαν» ποτέ…!
Τις μείζονες αποφάσεις εκείνης της εποχής τις περιέβαλε με το κύρος του το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών. Την απόφασή να απορρίψει το λεγόμενο «Πακέτο Πινέιρο» την έλαβε το δεύτερο Συμβούλιο Αρχηγών, στις 13 Απριλίου του 1992, αφού είχε πρώτα απομακρύνει τον Αντώνη Σαμαρά.
Κάποιοι , μεταξύ των οποίων καθώς φαίνεται είναι και οι κύριοι Α.Παπαχελάς και Π. Μανδραβέλης, θεωρούν ότι τότε «χάσαμε την ευκαιρία να κλείσουμε το θέμα». Ότι θα είχαμε τελειώσει από τότε , αποδεχόμενοι το όνομα «Νέα Μακεδονία»(?)
Όμως τέτοια «χαμένη ευκαιρία» (?) δεν υπήρξε ποτέ!
Άλλωστε , τις «ιδέες Πινέιρο» τις απέρριψαν τότε ΚΑΙ τα Σκόπια. Μάλιστα ο τότε πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ ,στο βιβλίο του υποβαθμίζει τελείως τις «ιδέες Πινέιρο», ενώ ομολογεί ότι η χώρα του δεν μπορούσε να τις δεχθεί διότι προέβλεπαν αλλαγή του Συντάγματος της.
Ο Γκλιγκόροφ έχει λοιπόν προ πολλού ομολογήσει ότι τις απέρριψε. Κι όμως , πολλοί στην Αθήνα θρηνούν ακόμα και σήμερα για τη «χαμένη ευκαιρία»…. (?)
Μιλούν και γράφουν για μια «χαμένη ευκαιρία» που ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΠΟΤΕ !
Και το χειρότερο ; «Θεωρούν» τον Αντώνη Σαμαρά «υπεύθυνο» για μια απόφαση που …έλαβαν ΑΛΛΟΙ και αφού τον είχαν αποπέμψει !
Αυτή είναι η Ιστορία! Μια και μοναδική, χωρίς …«αιωρούμενα σωματίδια» και «ανταύγειες»!
Στην πορεία πολλά από τα χαρακτηριστικά και τις βασικές αρχές του «δημοσιογραφικού λόγου» αλλοιώθηκαν.
Σύμφωνα με την εισήγηση στην εκδήλωση «Η γλώσσα(;) της δημοσιογραφίας σήμερα» που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στην Λευκωσία, οι εκδοτικές επιχειρήσεις, με την οριζόντια ανάπτυξη και την απορύθμιση έπαψαν να αποτελούν «ειδικές επιχειρήσεις», οι οποίες, ενώ ανήκαν σε ιδιώτες, εξυπηρετούσαν παράλληλα και το συμφέρον των πολιτών (δημόσιο συμφέρον).
Τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη τέθηκαν πολλές φορές πάνω από τα συμφέροντα του πολίτη .
Σ’ αυτήν τη «μετα-συνεταιριστική» (post-corporate) φάση της ιδιοκτησίας (…) έχουμε δει ένα σημαντικό περιορισμό του σκοπού για τον οποίον κάποιος εκδίδει μια εφημερίδα.
Παραδοσιακά ο ιδιοκτήτης επεδίωκε η εφημερίδα του να φέρει κέρδος, αλλά αυτό ήταν μέρος της αξίας της εφημερίδας. Σήμερα το κέρδος είναι τα πάντα…» Τι θέλουν οι σημερινοί ιδιοκτήτες των εφημερίδων, διερωτάται ο John Carroll, πρώην διευθυντής της εφημερίδας Los Angeles Times», ( 2007): « Η απάντηση δεν μπορεί να είναι απλούστερη: Χρήμα! Αυτό είναι όλο».
Μέσα λοιπόν από αυτό το πλαίσιο που επικρατεί σήμερα στον Τύπο , χρησιμοποιείται και η διαστρέβλωση των γεγονότων και σε ποιο βαθμό;
Την απάντηση την δίνει ξεκάθαρα ο Άγγλος δημοσιογράφος Μάλκολμ Ντιν, μέσα από το βιβλίο του «Η Δημοκρατία στο στόχαστρο» (σε ελεύθερη μετάφραση), όπου καταγράφει τις επτά θανάσιμες αμαρτίες του Τύπου που υπονομεύουν τον δημόσιο διάλογο και διαφθείρουν την Δημοκρατία.
Ως Πρώτη θανάσιμη αμαρτία αναφέρεται η διαστρέβλωση των γεγονότων!
Και εάν η διαστρέβλωση των γεγονότων είναι η θανάσιμη αμαρτία του Τύπου, η διαστρέβλωση της Ιστορίας πως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί;
Διαβάζω π.χ δύο άρθρα στην ηλεκτρονική έκδοση της «Καθημερινής» . Το ένα του κ. Πάσχου Μανδραβέλη στις 16/11 με τίτλο «Οι μάχες των συμβολισμών» και το άλλο λίγες μέρες αργότερα (23/11) του κ. Αλέξη Παπαχελά με τίτλο «Λάθη και διλήμματα».
Τυχαία (;) και τα δύο άρθρα βαδίζουν πάνω στην ίδια ακριβώς συνταγή. Ξεκινούν με το να κατηγορούν τον κ. Σαμαρά για την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων, για να καταλήξουν στο τέλος στο ζουμί… Την προτροπή προς τον κ. Σαμαρα να «εναρμονιστεί» …«προς τας υποδείξεις» !
Αυτή η (τυχαία;) ταύτιση και των δύο άρθρων ως προς την ονομασία των Σκοπίων, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις του κ. Παπανδρέου στην Βουλή, κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Παπαδήμου και την προσπάθεια του να θέσει στην ατζέντα αυτής της κυβέρνησης την υπόθεση της ονομασίας των Σκοπίων, μου γεννά πολλά και εύλογα ερωτηματικά.
Τα αντιπαρέρχομαι όμως και θα σταθώ μόνο στα Ιστορικά γεγονότα τα οποία και τα δύο άρθρα θεωρώ ότι διαστρεβλώνουν (και εάν κάνω λάθος ας με διορθώσουν). Ακουσίως ή εκουσίως; Δεν θα το κρίνω εγώ αυτό ! Απλά θα παραθέσω την Ιστορική Αλήθεια και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματα του.
Γράφει ο κ. Παπαχελάς: «Ο κ. Σαμαράς υιοθέτησε μια εξαιρετικά σκληρή στάση, απαιτώντας να μην υπάρχει καθόλου ο όρος «Μακεδονία» στην ονομασία των Σκοπίων. Πολλοί οπαδοί του πίστεψαν ότι επιχειρούσε μια «ανδρεϊκή» κίνηση, ότι, δηλαδή, πήγαινε το πράγμα στα άκρα και για διαπραγματευτικούς λόγους και για επικοινωνιακούς. Οτι, με άλλα λόγια, ήθελε να εκμηδενίσει κάθε πιθανότητα να κατηγορηθεί για «προδοσία» εφ’ όσον υπέγραφε μια ενδιάμεση, έντιμη, ρεαλιστική λύση όπως αυτή του πακέτου Πινέιρο. Τα πράγματα ακολούθησαν, όμως, μια παράδοξη πορεία, καθώς ο κ. Σαμαράς έμεινε «πάνω στο δέντρο» στο οποίο ο ίδιος ανέβηκε...).
Ο έτερος αρθρογράφος κ. Πάσχος Μανδραβέλης γράφει: «Το πακέτο Πινέιρο, για σύνθετη ονομασία, που πέτυχε σε μια Σύνοδο Κορυφής ο κ. Μητσοτάκης τορπιλίστηκε και από τον τότε υπουργό των Εξωτερικών κ. Σαμαρά..."
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα και επειδή η Ιστορία δεν μπορεί να παραποιείται (ακουσίως ή εκουσίως) θα πρέπει να αναφέρω κατ’ αρχάς ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αναφέρει ρητά τότε: «Σε ότι αφορά την ονομασία … για μένα δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να δεχθώ τον όρο «Μακεδονία», υπό οιανδήποτε μορφή αυτός περιέχεται στην ονομασία των Σκοπίων» . Κι αυτό διότι, όπως εξηγούσε, το θεωρούσε «όχημα αλυτρωτισμού» .
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όχι μόνο συμφωνούσε με αυτή την άποψη, αλλά την πήγαινε κι ένα βήμα παραπέρα: «Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα υπερβάλλει, διότι τα μικρά Σκόπια δεν αποτελούν απειλή για την Ελλάδα… είναι αντιφατικό και επικίνδυνο, για να μη πούμε παράλογο… Αν τα Σκόπια δεν αποτελούν απειλή, αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και να εγγυηθεί … ποιοι συνδυασμοί δυνάμεων θα προκύψουν , στο εγγύς ή απώτερο μέλλον, στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή… Τα κράτη δεν ζουν μόνο με το σήμερα. Πρέπει να θυμούνται και το χθες για να μη το ξαναζήσουν αύριο» .
Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε ομόφωνα η κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ ,που τότε βρισκόταν στην κυβέρνηση.
Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε με συντριπτική πλειοψηφία η τότε Ελληνική Βουλή.
Αυτές τις απόψεις είχε υιοθετήσει ομόφωνα το τότε υπουργικό συμβούλιο.
Κι αυτές τις απόψεις υπερασπίστηκε ο Αντώνης Σαμαράς, τότε ως υπουργός Εξωτερικών.
Ασφαλώς συμφωνούσε και ο ίδιος με αυτές τις απόψεις. Ακόμη συμφωνεί! Αλλά δεν τις «επέβαλε» ο Αντώνης Σαμαράς, όπως «αναφέρει» ο κ. Παπαχελάς , ούτε τις τορπίλισε όπως αναφέρει ο κ. Μανδραβέλης. Απλά εξέφρασε και υλοποίησε την Εθνική γραμμή, όπως είχε καθήκον να κάνει ως υπουργός Εξωτερικών. Αυτό ,όπως έχει φανεί μέσα στην ιστορική διαδρομή ,κάποιοι δεν του το «συγχώρεσαν» ποτέ…!
Τις μείζονες αποφάσεις εκείνης της εποχής τις περιέβαλε με το κύρος του το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών. Την απόφασή να απορρίψει το λεγόμενο «Πακέτο Πινέιρο» την έλαβε το δεύτερο Συμβούλιο Αρχηγών, στις 13 Απριλίου του 1992, αφού είχε πρώτα απομακρύνει τον Αντώνη Σαμαρά.
Κάποιοι , μεταξύ των οποίων καθώς φαίνεται είναι και οι κύριοι Α.Παπαχελάς και Π. Μανδραβέλης, θεωρούν ότι τότε «χάσαμε την ευκαιρία να κλείσουμε το θέμα». Ότι θα είχαμε τελειώσει από τότε , αποδεχόμενοι το όνομα «Νέα Μακεδονία»(?)
Όμως τέτοια «χαμένη ευκαιρία» (?) δεν υπήρξε ποτέ!
Άλλωστε , τις «ιδέες Πινέιρο» τις απέρριψαν τότε ΚΑΙ τα Σκόπια. Μάλιστα ο τότε πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ ,στο βιβλίο του υποβαθμίζει τελείως τις «ιδέες Πινέιρο», ενώ ομολογεί ότι η χώρα του δεν μπορούσε να τις δεχθεί διότι προέβλεπαν αλλαγή του Συντάγματος της.
Ο Γκλιγκόροφ έχει λοιπόν προ πολλού ομολογήσει ότι τις απέρριψε. Κι όμως , πολλοί στην Αθήνα θρηνούν ακόμα και σήμερα για τη «χαμένη ευκαιρία»…. (?)
Μιλούν και γράφουν για μια «χαμένη ευκαιρία» που ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΠΟΤΕ !
Και το χειρότερο ; «Θεωρούν» τον Αντώνη Σαμαρά «υπεύθυνο» για μια απόφαση που …έλαβαν ΑΛΛΟΙ και αφού τον είχαν αποπέμψει !
Αυτή είναι η Ιστορία! Μια και μοναδική, χωρίς …«αιωρούμενα σωματίδια» και «ανταύγειες»!
